Dagaalkii Yarmuuk: Isbeddelkii Taariikhiga ahaa ee u dhexeeyey Ciidamadii Islaamka iyo Dowladdii Beershiya
Hordhac
Dagaalkii Yarmuuk, oo dhacay sanadkii 636 Miilaadiga, wuxuu ka mid ahaa dagaalladii ugu waaweynaa ee saameynta ku yeeshay taariikhda Islaamka hore. Wuxuu ahaa iska hor imaadkii ugu horreeyey ee dhexmaray Khilaafadii Islaamka iyo Boqortooyadii Sasanid ee Beershiya, wuxuuna calaamad u noqday isbeddel weyn oo awoodda gobollada ah. Dagaalkan ayaa dhacay xilligii Khaliifkii Cumar ibn Khattab (NNKH) uu hogaaminayey Khilaafada. Laakiin maxaa keenay dagaalkan muhiimka ah? Yaa ka qeyb galay? Halkee ayuu ka dhacay, goorma ayuu dhacay, maxayse u dhacday, sideese uu u beddelay taariikhda? Maqaalkan wuxuu ka jawaabayaa su’aalahan si xeel dheer loo taxliiliyey.
Dagaalkan yuu dhex maray?
Dagaalku wuxuu dhexmaray ciidamada Islaamka oo uu hoggaaminayey saxaabigii Khalid ibn Walid naxariis iyo nabad galyo korkiisa ha ahaatee iyo ciidamada Boqortooyadii Sasanid ee Beershiya. Ciidamada Islaamka waxay wateen himilo diimeed oo lagu fidinayo dacwada Islaamka laguna xoreynayo dadka dulman, halka Beershiya ay dooneysay inay sii xajisato xukunkeeda ballaaran ee gobolka.
Maxaa dhacay sideese ku bilowday?
Dagaalkii Yarmuuk wuxuu ahaa dhacdo taxane ah oo ka koobnaa dagaallo dhowr ah, ugu dambeyntiina wuxuu ku dhammaaday guul weyn oo ay Muslimiintu gaareen. Inkastoo ay aad u yaraayeen tiradooda, ciidamada Islaamka waxay adeegsadeen xeelado dagaal oo casri ah, iyagoo ku kalsoonaa shucuurtooda diimeed, adkeysiga, iyo abaabulkooda. Ciidamada Beershiya, inkastoo ay ahaayeen kuwa khibrad leh oo hubeysan, waxay ku guuldareysteen inay iska caabiyaan sababo la xiriira kala qeybsanaan iyo niyad xumo.
Halkee Ayuu Dagaalku Ka Dhacay?
Dagaalku wuxuu ka dhacay agagaarka Wabiga Yarmuuk, oo ah laan ka mid ah Wabiga Urdun, gudaha dalka Urdun ee maanta. Goobta dagaalku waxay ahayd mid istaraatiiji ah, iyadoo xakameysay marinada muhiimka ah ee Suuriya iyo Falastiin.
Goorma Ayuu Dagaalku Dhacay?
Dagaalkan wuxuu socday muddo lix maalmood ah bishii Agoosto sanadkii 636 Miilaadiga. Wakhtigaas wuxuu ahaa xilli ay Islaamku si degdeg ah u fidayey awooddooda, halka Beershiya ay daciiftay kaddib dagaallo daba dheeraaday oo ay la gashay Boqortooyadii Roomaanka.
Maxaa Keenay Dagaalka?
Sababaha dagaalka waxaa ka mid ahaa arrimo siyaasadeed iyo diimeed. Boqortooyadii Beershiya waxay u aragtay Islaamka mid khatar ku ah awooddeeda gobolka. Dhanka kale, islaamku waxay doonayeen inay fidiyaan diinta Islaamka iyagoo ka xoreynaya dadka dhulalka Beershiya dulmiga ay ku hayeen.
Sidee Ayuu Dagaalku U Dhacay?
Ciidamada Islaamka waxay muujiyeen xeelado dagaal oo sare, sida adeegsiga unugyo dhaqdhaqaaq badan iyo dagaal maskaxeed (psychological warfare). Saxaabigii Khalid ibn Al-Walid (NNKH) wuxu door weyn ka ciyaaray sidii loo ilaalin lahaa nidaamka ciidamada, islamarkaana looga faa’iideysan lahaa daciifnimada ciidamadii Beershiya. Ciidamadii Beershiya, inkastoo ay tiradoodu badneyd, waxay la dhibtooday hoggaan la’aan iyo kala qeybsanaan.
-----------------
Gunaanad
Dagaalkii Yarmuuk wuxuu ahaa dhacdo taariikhi ah oo calaamad u noqotay hoos u dhicii Boqortooyadii Sasanid iyo kor u kacii Khilaafadii Islaamka oo noqotay awood weyn oo ka talisa Bariga Dhexe. Dhacdadan waxaya inoo iftiimineysaa muhiimadda iyo saameynta uu dagaalkan ku yeeshay mustaqbalka. Guusha dagaalkani waxay fursad siisay Muslimiinta inay ballaariyaan dhulkooda, isla markaana dhidibada u aasaan xilli cusub oo ku dhisan isbeddel siyaasadeed, dhaqameed, iyo diimeed.